Панҷ масъалаҳои иҷтимоӣ ба ҳуқуқшинос дар бораи дастрасӣ ба иттилоот ва маълумоти шахсӣ

Ҳамаи одамон ҳуқуқ доранд, озодона иттилоотро дастрас ва паҳн намоянд. Ин ҳуқуқ аз озодии баёни ақида сарчашма мегирад.Лекин рӯзноманигорон аксар вақт ҳангоми баамалбарории ин ҳуқуқ бо душвориҳо дучор мешаванд. “Новый репортёр” тавсияҳои ҳуқуқшиноси маркази иттилоотӣ – ҳуқуқӣ Гулмира Биржановаро сабт намудааст, ки дар асоси  саволҳои рӯзноманигорон дар ин масъала ба амал бароварда шудааст.

Ҳангоми омода намудани дархост бояд кадом қонунро истифода бурд?

Рӯзноманигорон дар пешбурди фаъолияти худ метавонанд, ҚҶТ “Дар бораи ВАО” ва ҚҶТ “Дар бораи дастрасӣ ба иттилоот” – ро истифода намоянд. Фарқият дар он аст, ки дархости рӯзноманигор аз ҷониби муҳаррир ё худи рӯзноманигор ба имзо мерасад, лекин ҳангоми омода намудани дархост бо дастрасии ҚҶТ “Дар бораи дастрасӣ ба иттилоот” дар он имзои шахс ҳамчун шахси воқеӣ гузошта мешавад. Инчунин мӯҳлатҳо низ фарқ мекунанд: дар асоси ҚҶТ  “Дар бораи ВАО” – 7 рӯз, ҚҶТ  “Дар бораи дастрасӣ ба  иттилоот”  – 15 рӯз.

Оё шахсони ҳуқуқӣ, масалан ҶДММ вазифадоранд, ки дар асоси ҚҶТ “Дар бораи дастрасӣ ба иттилоот” ба дархости фиристодашуда маълумот пешниҳод намоянд?

Ҳа, шахсони ҳуқуқӣ, агар онҳо маблағгузории онҳо аҳ бюджети давлатӣ ба роҳ монда шуда бошад, вазифадоранд маълумоти заруриро пешниҳод намоянд. Масалан, оиди маблағе, ки барои таъмири роҳҳо ҷудо шуда буд.

Ба ман пешниҳоди маълумотро рад намуданд, ман чӣ бояд кунам?

Дар аввал тавсия медиҳем, ки ба ин масъала ҷидди муносибат кунед, зеро ин мушкилот метавонад, дар охир ҳалли худро наёбад. Чӣ гуна бояд  муносибат намуд? Бояд аз болои рад намудани пешниҳоди маълумот шикоят намуд? Метавон ба мақомоти болоӣ, ё шахси мансабдор, ё суд муроҷиат намуд.

Барои нашрияҳои ВАО сомонаҳои мақомотҳои давлатӣ манбаи арзишманди иттилоот мебошанд. Агар маълумот дар сомона ба таври қонунӣ паҳн шуда бошад, дар асоси ҚҶТ “Дар бораи ҳифзи маълумоти шахсӣ” нашрия аз ҷавобгарӣ озод карда мешавад. Шахс метавонад, талаб кунад, ки маълумоти бо ӯ вобаста аз сомона хориҷ карда шавад, агар, ки он бо воқеият алоқамандӣ надошта бошад. Агар талабот воқеан асоснок набошад, нашрия метавонад, ҷавоби расмӣ пешниҳод намояд ё ҷуброни зарарро талаб намояд.

Маълумот аз сомонаи www.nansmit.tj гирифта шудааст.