Созмони “Репортёры без границ” (RSF) як пажӯҳиши солонаи қонуншиканиҳо алайҳи хабарнигорон дар саросари ҷаҳонро нашр кард, ки афзоиши рекордии теъдоди хабарнигорон дар боздоштҳоро нишон медиҳад. Илова бар ин, 65 нафар ба сифати гаравгон боздошта шудаанд. Теъдоди хабарнигорони кушташуда (46) камтарин дар 20 соли охир аст.
Аз замони нашри гузоришҳои солонаи RSF дар соли 1995 ҳеҷ гоҳ шумораи рӯзноманигорон дар зиндон ин қадар зиёд набуд. То нимаи моҳи декабри соли 2021, RSF 488 рӯзноманигор ва кормандони ВАО барои фаъолияти касбиашон зиндонӣ шудаанд. Шумораи онхо дар давоми як сол 20 фоиз афзуд. Ин афзоиши истисноии боздоштҳои ғайриқонунӣ асосан ба се кишвар марбут аст: Бирма, ки дар он ҷо хунта 1 феврали соли 2021 ҳокимиятро бо зӯр ба даст овард; Беларус, дар пайи интихоби дубораи баҳсбарангези Александр Лукашенко дар моҳи августи соли 2020 дар репрессия ғарқ шуд; Чин, ки дар он ҷо Си Ҷинпин назорат бар минтақаи вижаи маъмурии Ҳонгконгро пурзӯр мекунад, ки замоне намунаи озодии баён барои минтақа маҳсуб мешуд.
Илова бар ин, RSF ҳеҷ гоҳ ин қадар занони рӯзноманигорро дар зиндон ҳисоб накарда буд: 60 нафари онҳо дар айни ҳол бо сабаби касбашон зиндонӣ шудаанд. Ин нисбат ба соли 2020 сеяк (33%) зиёд аст. Чин, ки соли панҷум аст, ки бузургтарин зиндони хабарнигорон дар ҷаҳон боқӣ мемонад, инчунин кишварест, ки шумораи бештари занон паси панҷара (19), аз ҷумла барандаи ҷоизаи RSF 2021 Чжан Жан, ки саломатиаш вазнин шудааст. Дар Беларус бештари занон (17) нисбат ба мардон (15) боздошт шудаанд. Дар миёни онҳо ду хабарнигори шабакаи мустақили “Белсат” – Дарья Чултсова ва Катерина Андреева ҳастанд, ки барои пахши як намоиши бидуни иҷозати мақомот дар интернет ба ду соли зиндон маҳкум шуданд. Аз 53 хабарнигор ва кормандони расонаҳои боздоштшуда, ки дар паси панҷара дар Бирма қарор доранд, 9 ҳамкори мо занон ҳастанд.
«Сабаби ин кадар зиёд ба ҳабси ғайриконунӣ қарор гирифтани рӯзноманигорон натичаи фаъолияти се режими диктатура мебошад, — гуфт котиби генералии РСФ Кристоф Делуар, — окибати тезу тунд шудани тамоюлхои диктаторӣ дар тамоми чахон, чамъ шудани кризисхо ва набудани виҷдон дар байни ин режимхо мебошад. Он ҳамчунин метавонад, натиҷаи ҳамбастагии нави геосиёсии нерӯҳо бошад, вақте ки фишор ба режимҳои авторитарӣ барои маҳдуд кардани амалҳои саркӯбии онҳо кофӣ нест”.
Рақами дигар аҷиб аст, аммо он танҳо коҳиш меёбад: танҳо дар соли 2003 шумораи рӯзноманигорони кушташуда камтар аз 50 нафар буд. Шумораи кушташудагон то 1 декабри соли 2021 асосан ба коҳиши шиддати даргириҳои мусаллаҳона (Сурия) (Ироқ, Яман) ва сафарбаркунии созмонҳо барои ҳифзи озодии ВАО, аз ҷумла RSF, тавассути татбиқи механизмҳои байналмилалӣ ва миллии ҳифзи журналистон марбут аст. Аммо бо вуҷуди ин нишондодҳои таърихӣ, ба ҳисоби миёна тақрибан ҳар ҳафта дар саросари ҷаҳон як рӯзноманигор барои фаъолияташ кушта мешавад. RSF мегӯяд, ки 65% кушташудагон дидаву дониста нобуд карда мешаванд. Мексика ва Афғонистон бо 7 ва 6 кушташудагон ду кишвари хатарноктарин дар соли ҷорӣ ба ҳисоб мераванд. Яман ва Ҳиндустон бо чаҳор марг дар ҳар яке аз ин кишварҳо дар ҷои сеюм қарор гирифтанд.
Илова бар интишори рақамҳои хушку холӣ, дар гузориши RSF 2021 баъзе аз муҳимтарин рӯйдодҳои имсола оварда шудааст: дар Арабистони Саудӣ ва Ветнам ду рӯзноманигор (Алӣ Аболуҳом ва Фам Чи Дунг) имсол ба тӯлонитарин мӯҳлати зиндон маҳкум шуданд (15 сол); дар Камерун ва Марокаш ду рӯзноманигор бо тӯлонитарин мурофиаи Кафкаес (Амаду Вамулке ва Алӣ Анузла) рӯбарӯ ҳастанд; куҳансолтарин маҳбусон дар Ҳонконг ва Эрон нигоҳ дошта мешаванд (Ҷимми Лай 74 сола ва Кайван Самими Беҳбаҳонӣ 73 сола аст). Ва дар Малӣ ягона рӯзноманигори хориҷӣ имсол гаравгон гирифта шуд – фаронсавӣ Оливье Дюбуа, ки ҳамчунон дар дасти асиронаш боқӣ мемонад.
Аз соли 1995 инҷониб, RSF тадқиқоти солона оид ба хушунат алайҳи рӯзноманигоронро тартиб медиҳад. Он ба маълумоти боэътимоде асос ёфтааст, ки аз 1 январ то 1 декабри соли нашршуда ҷамъоварӣ шудааст. Маҷмӯаи Хабарнигорони Бидуни Марз (RSF) барои соли 2021 ҳам рӯзноманигорони касбӣ ва ҳам оддӣ ва мутахассисони ВАО-ро дар бар мегирад. RSF маълумотро бодиққат ҷамъоварӣ мекунад, ки ба он имкон медиҳад бо итминон ва ё ҳадди аққал бо дараҷаи хеле баланди итминон изҳор кунад, ки ҳабс, рабудашавӣ, ғайб задан ё марги журналист натиҷаи бевоситаи фаъолияти касбии ӯ мебошад. Методологияи мо метавонад, фарқияти ин оморро бо дигар ташкилотҳо шарҳ диҳад.
Маълумот аз сомонаи РЕПОРТЕРЫ БЕЗ ГРАНИЦ | REPORTERS WITHOUT BORDERS гирифта шудааст.
Шарҳи худро гузоред